Chất bảo quản thực phẩm là một phần không thể thiếu trong ngành công nghiệp thực phẩm, mỹ phẩm hiện nay. Chúng được tổng hợp những hợp chất hóa học có thể xuất hiện tự nhiên hoặc được tổng hợp nhằm mục đích ngăn chặn quá trình hư hỏng do sự phát triển của vi sinh vật gây nên. Qua nội dung bài viết, hãy cùng Trí Việt Phát Foods tìm hiểu chính xác chất bảo quản là gì, vai trò và ứng dụng của nó trong cuộc sống.

Chất Bảo Quản Thực Phẩm Là Gì?

Chất bảo quản thực phẩm được định nghĩa là những hợp chất hóa học được thêm vào thực phẩm và các sản phẩm tiêu dùng với mục đích kéo dài thời gian bảo quản, ngăn chặn quá trình phát triển của các vi sinh vật và duy trì chất lượng sản phẩm. Bên cạnh đó, chúng không những giúp giảm chi phí sản xuất mà còn đảm bảo sản phẩm không bị hư hỏng trong suốt quá trình phân phối và tiêu dùng.

Xem thêm: Phụ Gia Thực Phẩm Là Gì? Vai Trò Và Phân Loại Các Chất Phụ Gia

Hiện nay, có rất nhiều chất bảo quản thực phẩm khác nhau trên thị trường, từ tự nhiên như acid sorbic cho đến các hợp chất  tổng hợp như Sodium Benzoate. Mỗi loại đều có chức năng và cơ chế hoạt động riêng biệt, tùy thuộc vào các yếu tố như độ pH, nhiệt độ và thành phần chứa trong sản phẩm. Thực tế, chất bảo quản thực phẩm còn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ thực phẩm khỏi những thay đổi liên quan đến màu sắc, mùi vị và kết cấu, giúp cho khách hàng cảm thấy hài lòng với sản phẩm mà mình tiêu thụ.

Chất bảo quản thực phẩm là gì

Các Loại Chất Bảo Quản Thực Phẩm

Các chất bảo quản dùng trong thực phẩm có thể được phân loại dựa trên tính chất và nguồn gốc của chúng:

• Các chất bảo quản tự nhiên: Bao gồm các thành  phần như đường, muối, giấm và rượu, được sử dụng trong các sản phẩm truyền thống. Các chất này có tác dụng ức chế và tiêu diệt vi sinh vật nhưng không làm thay đổi màu sắc, chất lượng bạn đầu của thực phẩm.
• Chất bảo quản thực phẩm tổng hợp: Các chất bảo quản có nguồn gốc vô cơ như nitrat, nitrit,, sulfit, phosphat hypoclorid hay hydrogen peroxide
• Bacteriocin: Là những chất có chức năng kháng khuẩn tự nhiên được tổng hợp bởi vi khuẩn có khả năng ức chế các vi khuẩn khác. Bacteriocin không gây tác dụng phụ hoặc gây dị ứng cho cơ thể con người vì bản chất của chúng là protein.

Ví dụ như, Nisin được sử dụng nhiều trong ngành công nghiệp thực phẩm trên toàn thế giới. Hiện nay, có ít nhất 6 dạng Nisin đã được phát hiện bao gồm Nisin A, Q, Z và U với tính chất và ứng dụng riêng biệt đã được nghiên cứu kỹ lưỡng. 

Tác Hại Khi Sử Dụng Chất Bảo Quản Thực Phẩm Quá Mức Quy Định

Để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, việc sử dụng chất bảo quản trong thực phẩm cần phải tuân thủ theo quy định tại Thông tư số 24/2019-TT/BYT về quản lý và sử dụng các chất phụ gia thực phẩm. Việc áp dụng không đúng liều lượng hoặc kết hợp các chất bảo quản không phù hợp có thể gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe người tiêu dùng, chẳng hạn như:

• Acid Benzoic và các muối của nó được sử dụng để sát trùng, diệt nấm mốc trong thực phẩm. Tuy nhiên, khi kết hợp với Acid Ascorbic, có thể tạo thành benzen, một chất được IARC phân loại vào nhóm 1, có khả năng gây ung thư. Ngoài ra, Acid Benzoic cũng có thể gây ra các triệu chứng như ngộ độc cấp tính như hen suyễn, phát ban, huyết áp thấp hay thậm chí là tiêu chảy.
• Acid sorbic và các dạng muối của nó có tính sát trùng mạnh mẽ đối với nấm men và nấm mốc. Thế nhưng, chúng có khả năng gây ra các tác dụng phụ chẳng hạn như dị ứng, đầy bụng, khó tiêu hay tích tụ lâu ngày có thể gây hại cho gan và thận của người tiêu dùng. 
• Nitrat và nitrit được sử dụng để giữ màu đỏ tự nhiên cho thịt và ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Tuy nhiên, chúng có thể làm suy giảm hàm lượng hemoglobin và gia tăng methaemoglobin trong máu, dẫn đến các vấn đề như co mạch, tăng huyết áp và có thể gây ra nitrosamine, một trong những chất gây ung thư.

Một số tác hại khi sử dụng chất bảo quản thực phẩm quá mức quy định

Định Mức Hợp Chất Dùng Để Bảo Quản Thực Phẩm

Chỉ được phép sử dụng chất bảo quản thực phẩm được cho phép và có hàm lượng trong khoảng cho phép theo quy định của Bộ Y Tế. Khi kết hợp và sử dụng đồng thời các chất bảo quản khác nhau, đơn vị sản xuất cần thận trọng và tiến hành nghiên cứu một cách kỹ lưỡng về tính chất của từng chất để tránh tạo  phản ứng hóa học có thể tạo ra hợp chất phụ gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng.

Để sử dụng chất bảo quản thực phẩm đúng cách, nhà sản xuất cần phải tuân theo các định mức dưới đây đối với hợp chất để bảo quản thực phẩm, cụ thể như sau:

• Sorbates: Acid sorbic, Natri sorbat, Kali sorbat, Calci sorbat: 200 – 3000 mg/kg;
• Benzoates: Acid benzoic, Natri benzoate, Kali benzoate, Calci benzoat: 200 – 3000 mg/kg;
• Nitrate: Natri nitrat: 200 mg/kg;
• Nitrites: Kali nitrit; Natri nitrit: 80 mg/kg;
• Sulfit: Sulfua dioxyd, natri sulfit, natri hydro sulfit, natri metabisulfit, kali metabisulfit, kali sulfit, natri thiosulfat: 15 – 1000 mg/kg.

Định mức hợp chất bảo quản thực phẩm

Tóm lại, việc hiểu rõ về các chất bảo quản thực phẩm là điều quan trọng để đảm bảo cho sự an toàn và chất lượng của thực phẩm trong sản xuất. Mặc dù nó có vai trò quan trọng nhưng việc sử dụng chúng cần phải được cân nhắc và tuân thủ theo quy định để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.